استرس حرارتی در پرورش طیور و استراتژی های مقابله با آن

ابتدا مروری مختصر بر انواع استرس در هنگام پرورش مرغ گوشتی نموده و در ادامه استرس حرارتی در پرورش طیور را بصورت کامل تشریح می نماییم. امید است این مقاله در افزایش آگاهی پرورش دهندگان مرغ گوشتی و مرغداران و در نتیجه کاهش تلفات و افزایش بهره وری و سودمندی موثر باشد.

انواع استرس در جوجه‌ها هنگام پرورش متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. استرس محیطی: این نوع استرس می‌تواند ناشی از شرایط نامناسب محیطی مانند نور بیش از حد یا کم، سرما، حرارتف رطوبت، باد، و تهویه نامناسب باشد.

2. استرس تغذیه‌ای: کمبود غذا، دسترسی نامناسب به خوراک، کمبود مواد مغذی در خوراک ارائه شده، یا تغییر در نوع/بافت خوراک می‌تواند استرس تغذیه‌ای ایجاد کند.

3. استرس فیزیولوژیکی: رشد سریع و رسیدن به بلوغ جنسی می‌تواند منجر به استرس فیزیولوژیکی شود.

4. استرس فیزیکی: گرفتن و نگه داشتن جوجه‌ها برای درمان‌ها و حمل و نقل می‌تواند استرس فیزیکی ایجاد کند.

5. استرس اجتماعی: ازدحام در طول دوره جوجه‌کشی، پرورش یا در یک قفس کوچک، ترکیب اندازه‌های مختلف، نسبت نادرست خروس به مرغ می‌تواند استرس اجتماعی ایجاد کند.

6. استرس روانی: ترس از شکارچیان (از جمله سگ‌ها و گربه‌ها)، تعقیب توسط کودکان و غیره می‌تواند استرس روانی ایجاد کند.

7. استرس بیمارگونه: قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی مانند کوکسیدیوز، کپک‌ها و قارچ‌های تولیدکننده میکوتوکسین‌ها، یا تحریک بیش از حد سیستم ایمنی در شرایط کمتر بهداشتی مانند کثافت تر، محیط‌های گل‌آلود می‌تواند منجر به استرس بیمارگونه شود.

علاوه بر این، استرس می‌تواند منجر به نشانه‌هایی مانند کاهش تولید تخم‌مرغ، افزایش رفتارهای تهاجمی، از دست دادن پر، تغییرات در صدای جوجه‌ها، و کاهش مصرف غذا شود. همچنین، تغییرات در محیط پرورش مانند سر و صدا، نور، و کیفیت هوا نیز می‌تواند بر سطح استرس جوجه‌ها تأثیر بگذارد.

استرس حرارتی در جوجه های گوشتی:

 یکی از چالش‌های مهم در صنعت طیور است، به خصوص در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری. این استرس می‌تواند بر فیزیولوژی و بیوشیمی بدن جوجه‌ها تأثیر گذار باشد و در نتیجه باعث کاهش مصرف خوراک و کارایی تغذیه شود که این امر به کاهش عملکرد و بهره‌وری منجر می‌شود. در شرایط گرم، استفاده از خوراک به دلیل تجمع چربی و استرس اکسیداتیو مختل می‌شود. علاوه بر این، تغییرات در سلول‌های خونی، تعادل اسید-باز، پاسخ ایمنی، سلامت کبد و وضعیت آنتی‌اکسیدانی از جمله تغییرات اصلی ناشی از استرس حرارتی است.

علائم استرس حرارتی شامل افزایش دمای بدن، عدم تعریق و بروز مشکلات عصبی مانند فلج، سردرد، سرگیجه و بیهوشی می‌شود. در دمای محیطی حدود 35.5 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 50-70%، جوجه‌ها شروع به استفاده از مکانیزم هایتینگ برای حفظ هوموترمی (تنظیم دمای بدن) می‌کنند، زیرا این امر اجازه می‌دهد تا نرخ بالایی از خنک شدن از طریق دستگاه تنفسی از طریق تبخیر صورت گیرد. جوجه‌ها از طریق هدایت، جابجایی، تشعشع و تبخیر حرارت را دفع می‌کنند. وقتی دمای بیرونی با دمای بدن برابر یا بیشتر می‌شود، تبخیر اصلی‌ترین روشی است که جوجه‌ها می‌توانند خود را خنک کنند. خنک‌سازی تبخیری زمانی رخ می‌دهد که رطوبت از دستگاه تنفسی جوجه‌ها تبخیر می‌شود.

برای مقابله با استرس حرارتی در پرورش مرغ گوشتی، استراتژی‌های مختلفی می‌توان اتخاذ کرد. این استراتژی‌ها می‌توانند شامل تغییرات در محیط زیست، مانند فراهم کردن تهویه مناسب و سیستم‌های خنک‌کننده، و تنظیم تغذیه جوجه های گوشتی برای کمک به کاهش دمای بدن باشند. همچنین، استفاده از فناوری‌های جدید و هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی دما تاثیر به سزایی در این زمینه دارد. در ادامه برخی از آنها مختصرا تشریح می گردد.

برای مقابله با استرس حرارتی در جوجه‌های گوشتی، روش‌ها و استراتژی‌های متعددی وجود دارد که می‌توانند تاثیرات منفی این شرایط را کاهش دهند. این روش‌ها شامل تغییرات مدیریتی، تنظیمات تغذیه‌ای و استفاده از مکمل‌های غذایی می‌باشند.

1. تغییرات محیطی و مدیریتی: برای کاهش تاثیر استرس حرارتی، تنظیم دمای محیط و فراهم کردن تهویه مناسب در فارم های پرورش بسیار مهم است. این امر شامل استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده و اطمینان از گردش هوای کافی در سالن‌های پرورش مرغ گوشتی است.

2. تغییرات تغذیه‌ای: کاهش مصرف غذایی و تغییر در مواد مغذی مصرفی می‌تواند به کاهش تولید گرمای متابولیکی در جوجه‌ها کمک کند. استفاده از رژیم‌های غذایی با انرژی بالا و پروتئین پایین‌تر، همراه با استفاده از اسیدهای آمینه مصنوعی مانند متیونین و لیزین، می‌تواند مفید باشد.

3. مکمل‌های غذایی: استفاده از مکمل‌هایی مانند ویتامین‌های C و E، سلنیوم، و مواد ضداکسیدان مانند اپی‌گالوکاتچین گالات (EGCG) و کورکومین می‌تواند به کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود عملکرد جوجه‌ها در شرایط استرس حرارتی کمک کند.

4. کنترل زمان تغذیه: روزه داری کنترل‌شده قبل از یا در طول دوره‌های گرم‌تر روز می‌تواند به کاهش بار گرمایی بدن کمک کند. تغذیه در زمان‌های خنک‌تر روز یا شب می‌تواند به حفظ مصرف غذا و کاهش استرس حرارتی کمک کند.

5. نژاد‌های مقاوم به گرما: انتخاب نژادهایی که تحمل بیشتری به گرما دارند نیز می‌تواند یک استراتژی مفید باشد. تربیت نژادهایی با مقاومت بالاتر به شرایط حرارتی یکی از راه‌های طولانی مدت برای مقابله با چالش‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی است.

استرس حرارتی در پرورش طیور

همانطور که مشخص است، استرس حرارتی در جوجه‌ها هنگام پرورش یک مسئله مهم است و تأثیرات گسترده‌ای بر روی سلامت و کارایی آن‌ها دارد. این استرس می‌تواند باعث کاهش جذب مواد مغذی و تأثیر منفی بر روی متابولیسم و سلامت روده‌ای جوجه‌ها شود.

به عنوان مثال، کاهش قابل توجهی در هضم مواد خشک و پروتئین در مواجهه با استرس حرارتی گزارش شده است. علاوه بر این، استرس حرارتی در پرورش مرغ گوشتی، می‌تواند بر عملکرد رشد جوجه‌ها تأثیر بگذارد.

مطالعات نشان داده‌اند که استرس حرارتی می‌تواند منجر به کاهش مصرف غذا، کاهش افزایش وزن و کارایی غذایی شود.

به علاوه، میزان چربی در گوشت مرغ تحت استرس حرارتی افزایش می‌یابد، در حالی که محتوای پروتئین کاهش می‌یابد، که این موضوع می‌تواند بر کیفیت گوشت تأثیر بگذارد.

از نظر رفتاری، جوجه‌ها در واکنش به استرس حرارتی، رفتارهایی مانند افزایش نرخ تنفس، ناله کردن و بال‌های بلند شده را نشان می‌دهند. این رفتارها به آن‌ها کمک می‌کند تا با گرمای بیش از حد مقابله کنند، زیرا برخلاف پستانداران، جوجه‌ها غده‌های عرق ندارند.

در نهایت، مدیریت استرس حرارتی در پرورش جوجه‌ها اهمیت بسیاری دارد، و راهکارهایی مانند بهبود شرایط محیطی، تغذیه مناسب و استفاده از مکمل‌های غذایی می‌تواند در کاهش تأثیرات منفی استرس حرارتی مؤثر باشد.