کاهش وابستگی به واردات نهاده دامی: راهکارها و چالش‌ها
بیش از ۸.۵ میلیارد دلار ارز برای واردات نهاده دامی از کشور خارج می‌شود
آمارها نشان می‌دهد که هر سال بین ۱۵ تا ۱۸ میلیون تن نهاده دامی به کشور وارد می‌شود. در نتیجه، در برخی از سال‌ها بیش از ۸.۵ میلیارد دلار ارز برای خرید این نهاده‌ها از کشور خارج می‌شود. واردات نهاده دامی به خصوص در صنعت دام و طیور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بین ۶۰ تا ۷۰ درصد این صنعت برای تأمین نهاده‌های دامی وابسته به واردات است. این وابستگی باعث می‌شود که سالانه ۷.۵ تا ۸.۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج شود.
وزارت جهاد کشاورزی در تلاش است تا با تغییر الگوی کشت علوفه از تابستان به زمستان و اجرای کشت فراسرزمینی، میزان خروج ارز ناشی از واردات نهاده دامی را کاهش دهد. طبق آمارها، نیاز سالانه کشور به نهاده های دامی شامل مرغ و پروتئین‌های سفید و قرمز، حدود ۲۱ میلیون تن است که این شامل ۱۰ میلیون تن ذرت، ۵ میلیون تن سویا و ۷ میلیون تن جو می‌شود. از این میزان، یک میلیون تن ذرت، ۴ میلیون تن جو و ۳۰۰ هزار تن کنجاله سویا در داخل تولید می‌شود و باقی نیاز از طریق واردات نهاده دامی تأمین می‌شود.
مسعود ترابی، سرپرست مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، اظهار کرد: برای بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی، الگوی کشت علوفه زمستانه در ۸۰۰ هکتار از اراضی با همکاری بخش خصوصی اجرا می‌شود. این تغییر در الگوی کشت علوفه‌های کم آب می‌تواند تولید در واحد سطح را افزایش داده و بهره‌وری آب را بهبود بخشد. استان تهران بیشترین سطح زیر کشت ذرت علوفه‌ای در کشور را دارد و با تغییر آرایش کشت و همکاری با بخش خصوصی، مصرف آب را بیش از ۳۵ درصد کاهش می‌دهد.
واردات سالانه ۱۸ میلیون تن نهاده دامی به کشور
مهدی نهاوندی، عضو هیئت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، بیان کرد: هر سال بین ۱۵ تا ۱۸ میلیون تن نهاده دامی شامل ذرت، جو و کنجاله سویا وارد کشور می‌شود. هزینه ارزی این واردات سالانه متغیر است. در دو سال گذشته به دلیل جنگ اوکراین، قیمت‌های جهانی افزایش زیادی داشت که منجر به مصرف بیش از ۸.۵ میلیارد دلار ارز برای واردات نهاده شد. اما با کاهش قیمت‌های جهانی، هزینه ارزی واردات این اقلام نیز کاهش یافته است.
نهاوندی افزود: ذرت با سهم سالانه ۱۰.۵ تا ۱۱ میلیون تن بیشترین میزان واردات نهاده دامی را به خود اختصاص داده است. همچنین، با توجه به تولید مناسب جو در داخل کشور، هر سال حدود ۳.۵ میلیون تن کسری نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود. میزان واردات نهاده کنجاله سویا نیز سالانه ۳.۵ تا ۵ میلیون تن است که بخشی از آن به صورت دانه و بخشی به صورت کنجاله وارد کشور می‌شود.
تأثیر کشت فراسرزمینی بر واردات نهاده دامی
نهاوندی با اشاره به تأثیر کشت فراسرزمینی بر کاهش واردات نهاده دامی اظهار کرد: سیاست کشت فراسرزمینی تأثیر چندانی در کاهش ارزبری این اقلام نداشته است. در واقع، با وجود این سیاست، هیچگاه واردات نهاده با قیمت‌های پایین‌تری از بازارهای جهانی صورت نگرفته است. بلکه بیشتر سرمایه و منابع مالی کشور برای توسعه کشت و تولید در کشورهای دیگر هزینه شده است.
بر اساس آمار سال گذشته، حدود ۲۶ میلیون تن محصولات کشاورزی از جمله نهاده‌های دامی به کشور وارد شد. طبق برنامه هفتم توسعه، امکان تأمین ۱۰ میلیون تن از نیاز کشور از طریق کشت فراسرزمینی پیش‌بینی شده است.
کاهش ۶۰ درصدی واردات نهاده با حمایت از تولید داخلی
منصور پوریان، رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام، اظهار داشت: امکان جایگزینی نهاده‌ها در بخش دام وجود دارد، به شرطی که تولید داخلی نهاده‌ها برای تولیدکنندگان تضمین شود. به عنوان مثال، جو که سهم بالایی در جیره غذایی دام دارد، می‌تواند به شرط خرید تضمینی با قیمت مناسب، به میزان بیشتری در داخل تولید شود. با توجه به قیمت مناسب تضمینی گندم، کشاورزان به سمت تولید این محصول روی آورده‌اند.
پوریان اضافه کرد: با حمایت از کشاورزان و تولید جو و علوفه در داخل، می‌توان ۵۰ تا ۶۰ درصد نیاز صنعت دام را از طریق تولید داخلی تأمین کرد. این امر می‌تواند به کاهش واردات نهاده و خروج ارز از کشور منجر شود.
با توجه به مشکلاتی که در برخی مواقع برای واردات نهاده دامی وجود دارد، کاهش وابستگی صنعت دام و طیور به واردات نهاده دامی از اهمیت بالایی برخوردار است. امیدواریم با سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در تغییر الگوی کشت و حمایت از تولید داخلی، میزان خروج ارز کاهش یابد و وابستگی کشور به واردات نهاده‌ها کم‌تر شود.
پرسش‌های متداول
1. واردات نهاده دامی چیست و چرا اهمیت دارد؟
واردات نهاده دامی به معنی وارد کردن مواد غذایی مانند ذرت، جو و کنجاله سویا برای تأمین غذای دام و طیور است. این نهاده‌ها برای تأمین پروتئین‌های حیوانی و حفظ امنیت غذایی کشور اهمیت زیادی دارند.
2. چه میزان از نیاز نهاده دامی کشور از طریق واردات تأمین می‌شود؟
هر ساله بین ۱۵ تا ۱۸ میلیون تن نهاده دامی وارد کشور می‌شود که شامل ذرت، جو و کنجاله سویا است. این میزان واردات حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از نیاز صنعت دام و طیور را تأمین می‌کند.
3. چگونه می‌توان وابستگی به واردات نهاده را کاهش داد؟
کاهش وابستگی به واردات نهاده دامی می‌تواند از طریق تغییر الگوی کشت، حمایت از تولید داخلی نهاده‌ها، و اجرای کشت فراسرزمینی محقق شود.
4. کشت فراسرزمینی چیست و چه تاثیری بر کاهش واردات نهاده دارد؟
کشت فراسرزمینی به معنی کشاورزی در کشورهای دیگر برای تأمین نیاز داخلی است. این روش می‌تواند بخشی از نیاز کشور به نهاده‌ها را تأمین کند اما تأثیر مستقیم و زیادی بر کاهش ارزبری واردات نهاده‌ها ندارد.
5. چه اقداماتی برای حمایت از تولید داخلی نهاده دامی انجام شده است؟
وزارت جهاد کشاورزی با تغییر الگوی کشت به سمت علوفه‌های کم‌آب، حمایت از کشاورزان برای تولید جو و علوفه، و تضمین خرید با قیمت مناسب، سعی در افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات نهاده دارد.